From elhuyar.eus
1 1
“Menopausia normalizatuz”. Izenburu hori eman zion emakume ginekologoz eta psikologoz osatutako talde batek British Medical Journal aldizkarian iaz argitaratu zuen artikuluari. Lan hartan, menopausiari buruzko estigmak, ezjakintasunak edo desinformazioak eragiten duten kalteaz...
17h ago
From elhuyar.eus
Three Mile Islandeko zentrala martxan jarriko dute berriro, Microsoft hornitzeko
0 0
Constellation Energy energia-konpainiak Three Mile Islandeko (Pennsylvania, AEB) zentral nuklearra irekiko du berriro, Microsoft hornitzeko. Joan den astean, 20 urteko energia-hornidurarako hitzarmen baten berri eman zuten bi konpainiek. Haren arabera, zentralaren 1. unitatea, 2019an itxi zena...
on Oct 18
From elhuyar.eus
Aire garbiagoa, osasunaren mesedetan
0 0
Europako Batzordeak airearen kalitatea hobetzeko neurri berriak onartu ditu. Herrialdeek 2030erako bete beharko dituzte ezarri berri diren neurriak, eta, horrekin, poluzio atmosferikoak eragiten dituen heriotza goiztiarrak prebenitzea espero du Batzordeak. Izan ere, Europako Parlamentuak berak...
on Oct 17
From elhuyar.eus
2024ko Nobel sariak: ez da kasualitatea
0 0
Nobel Akademiak iragarri ditu Medikuntzako, Fisikako eta Kimikako aurtengo irabazleak. Zazpi dira, eta zazpiak, gizonak, denak zuriak, eta AEB edo Erresuma Batukoak. Guztiz bete da, beraz, egun batzuk lehenago Nature aldizkariak egindako iragarpena. Aurreko urteetako irabazleen soslaietan...
on Oct 10
From elhuyar.eus
Herri indigenei egindako kalteengatik barkamena eskatu du Kanadako Elkarte Medikoak
0 0
Kanadako Elkarte Medikoak (CMA) barkamena eskatu die herri indigenei, praktika medikoentagik edo haien gabeziagatik historikoki eragin dizkieten kalte fisiko eta psikologikoengatik. Barkamen-eskea egin duen ekitaldi berean txosten bat aurkeztu du, medikuen jarduera antietikoak biltzen dituena;...
on Sep 25
From elhuyar.eus
Joan Feynman. Gizartearen legeen gaindi, zeruko legeak argitu
0 0
Aulki batean eserita, negarrez ari zen, erabat atsekabetuta. Zortzi urte zituen artean. Eta ezin zuen ulertu berak zergatik ezin zuen egin anaia egiten ari zena. Amak garbi baino garbiago utzi zion, ordea: “Emakumeek ezin dute zientzia egin, euren buruak ez daude-eta horretarako...
on Sep 25
From elhuyar.eus
Sare sozialen “kakaztea”, alternatibak eta fedibertsoa
0 0
Asko hitz egiten da azkenaldian sareko zerbitzu eta produktu gero eta gehiago izaten ari diren “kakazte” (enshittification ingelesez) edo kalitate-galera nabarmenari buruz. Sare sozialak ez daude fenomeno horretatik libre, eta, haien erabiltzaile ugari alternatiba bila ari direnez,...
on Sep 12
From elhuyar.eus
“Hierarkia bat dago, eta hori da deuseztatu behar dena”
0 0
Beti bezain hurbileko eta bizi egin digu harrera Eusko Jaurlaritzaren egoitzako sarreran. Izan ere, han egiten du lan, Osasun Saileko Osasun Publikoaren eta Adikzioen zuzendaritzan. Duela 20 urte, miokardio-infartuari buruzko IBERICA ikerketan, patologia horretan sexuak eta generoak duten...
on Sep 8
From elhuyar.eus
Kanadako 2023ko suteak, karbono-isuri handienak dituzten herrialdeen pare
0 0
Kanadan 2023an izan ziren sute erraldoiek atmosferara isuritako karbonoa kalkulatu dute, eta ikusi dute 2022an erregai fosilei lotutako karbono-isuri handiena izan zuten herrialdeen zerrendan 4. lekuan dagoenak baino gehiago isuri zela suteean. Txinak, Indiak eta AEBk soilik izan zuten...
on Aug 29
From elhuyar.eus
Ariketa fisikoa egitera bultzatzen duten proteinak identifikatu dituzte muskuluan
0 0
Ariketa fisikoa egiten jarraitzera bultzatzen duen bide bat aurkitu dute muskuluaren eta garunaren artean. Saguetan eta pertsonetan egin dute ikerketa, Espainiako CNIO ikerketa onkologikoaren zentroaren gidaritzapean (Espainia). Ikertzaileek azaldu dutenez, ariketa egitean, jarraitzeko gogoa...
on Aug 26
From elhuyar.eus
0 1
[EGUNERATUA - ACTUALIZADO] Elhuyar Hiztegia. Euskara-gaztelania, euskara-ingelesa eta euskara-frantsesa hiztegiak kontsultatzeko gunea.
on Aug 14
From elhuyar.eus
"Doktoretza egiteak ez du esan nahi automatikoki balio batzuk dituzunik"
0 0
Unai Arregi Leonek Milandik eman du elkarrizketa. Hain zuzen, Fisikako eta Ingeniaritza Elektronikoko Gradu Bikoitza ikasi zuen EHUn, Leioan, eta gero Mikrouhin Elektronika eta Optikako Erasmus Mundus Masterra egin zuen Limogeseko (Frantzia), Bresciako (Italia) eta Euskal Herriko...
on Jul 5
From elhuyar.eus
ALAN TURING 100 URTE: Makinei bizia eman zien pertsona
0 0
Mutikoak hockeyan ari dira, belarretan. Gehienak pilotaren inguruan dabiltza, jo eta su makilak astinduz, jokoan sartuta. Alan metro batzuk aparte dago. Hark ere eskuan du makila, baina geldirik dago, jokoaz ia ahaztuta; burua makurtuta, zelaiko bitxilore batzuei begira dago, nola hazten diren...
on Jun 26
From elhuyar.eus
Neandertal arkaiko baten fosilak aurkitu dituzte Karrantzako El Polvorínen
0 0
Neandertal baten 18 arrasto aurkitu dituzte Karrantzako El Polvorín kobazuloan dagoen beheko galerian, Lehenengo Osina deituan. Guztiak banako bakarrarenak direla uste dute, eta, haien ezaugarri morfologikoetan oinarrituta, neandertal arkaikoenak direla azaldu du Asier Gómez...
on Jun 24
From elhuyar.eus
Rachel Carson: Krisi ekologikoaren lehen notak
0 0
«Esprai, hauts eta aerosol horiek botatzen dira soroetan, lorategietan, basoetan eta etxeetan; eta ahalmena dute intsektu oro, “onak” eta “txarrak”, hiltzeko, hegaztien kantua isiltzeko, ibaietan arrainak geldiarazteko, hostoak geruza hilgarri batez estaltzeko, eta...
on May 27
From elhuyar.eus
0 0
Adimen artifizialaren ahalak eta lorpenak ukaezinak diren arren, haren erabilerak zalantzak eta eztabaidak ere pizten ditu; adibidez, medikuntzan edo justizian. Hala, Europar Batasunak araudi bat proposatu du, AI Act, adimen artifizialaren arriskuez babesteko. Badira, edonola ere, bestelako...
on May 21
From elhuyar.eus
"Gure zain ditugu orain imajinatu ezin ditugun gauzak"
0 0
Itziar Lakaren hitzetan, ikerketak berezkoa du ez jakitea zer aurkituko den. Horrenbestez, aitortu du ibilbidea hasi zuenetik hamaika gauzak harritu dutela. Hala ere, mugarri batzuk aukeratu ditu. Ezinezkoa egin zaio, ordea, etorkizunean zer gertatuko den edo zer ikusi nahiko lukeen esatea. Izan...
on May 17
From elhuyar.eus
0 0
Ikusten ez ditugun arren, gure egunerokoan zeharo txertatuta daude, eta ezinbestekoak dira trantsizio energetikorako. Meategietatik erauzten den elementu andana dago gailu elektronikoen, auto elektrikoen eta energia berriztagarrien muinean. Kantitate izugarrian behar ditugu, eta erauzi eta...
on Mar 21
From elhuyar.eus
"Artista izatearen zati garrantzitsu bat ikertzea da"
0 0
Martin Etxauri Sainz de Murieta artista eta ikertzaileak, hasiera batean, ez du eragozpenik esateko estereotipoetatik kanpo dagoela, ikertzaile gisa. Geroxeago, ordea, onartu du artista guztiak direla neurri batean ikertzaile, batik bat, arte garaikidean. Txo!? izenez aritzen da bere...
on Mar 7
From elhuyar.eus
Interneteko irudiek testuek baino gehiago indartzen dituzte genero-isuriak
0 0
Interneteko irudiek testuek baino genero-isuri handiagoa dute, Nature aldizkarian irekian argitaratutako lan baten arabera. Horrez gain, pentsaeran eragin handiagoa ere badutela frogatu dute. Horrenbestez, eta irudien kontsumoa gero eta handiagoa dela aintzat hartuta, ezinbestekotzat jo dute...
on Feb 16
From elhuyar.eus
0 0
Ilargirako misioek beti pizten dute jendearen jakin-mina. Horren erakusgarri da Chandrayaan-3 Indiako misioak sortutako ikusmina. Lurraren satelitea, hala ere, ez da eguzki-­sistemako ilargirik interesgarriena; ez, behintzat, aintzat hartzen bada beste zenbait ilargik bizia ahalbidetzen...
on Jan 27
From elhuyar.eus
“Espazio hau askoz ere feministagoa izatea nahiko nuke”
0 0
Muitze Zulaika Gallastegik boladan dagoen arlo batean egiten du lana: adimen artifizialean. Zehazki, euskarazko zuzentzaile gramatikala garatzen dabil, Orai adimen artifizialeko zentroan (Elhuyar). Horra iristeko bidea abiatu zuenean, ordea, adimen artifiziala ez zegoen hain bogan. Are gehiago,...
on Jan 5
From elhuyar.eus
Haurdunaldian goragalea eta oka egitea eragiten duen hormona identifikatu dute
0 0
Haurdunaldian goragalea eta gonbitoa sortzen dituen hormona identifikatu dute, Cambridge Unibertsitateko ikertzaileek gidatutako ikerketa batean. Hormona hori bera da hiperemesi grabidikoa eragiten duena ere (goragale iraunkorra eta gonbito jarraituak eta larriak). Ikerketak tratamendua...
on Dec 14
From elhuyar.eus
Ada Lovelace, ordenagailuen eta adimen artifizialaren aitzindari
0 1
Ordenagailuen eta adimen artifizialaren garapena II. Mundu Gerraren inguruan hasi zen, Alan Turingenen eta beste batzuen eskutik. Alabaina, ehun urte lehenago, konputagailuen, programazioaren eta adimen artifizialaren lehen harriak jarri zituzten Charles Babbagek eta Ada Lovelacek. Babbagek...
on Nov 27
From elhuyar.eus
Plastiko konpostagarrizko poltsak ohikoak baino toxikoagoak dira
0 0
Plastiko konpostagarrien poltsetan toxikotasun handia dagoela frogatu du Espainiako Ikerketa Zientifikoen Kontseilu Nagusiko (CSIC) ikertzaileek, in vitro egindako azterketa batean. Gainera, ikusi dute toxikotasun hori handitu egiten da fotodegradazioarekin, hau da, izpi ultramoreek haietan...
on Oct 2, 2023